Làng Phú Vinh là làng nghề ở Hà Nội nổi tiếng với nghề đan mây tre truyền thống, có lịch sử hình thành và phát triển gần 400 năm. Cứ như vậy, “cha truyền con nối”, bao thế hệ người dân trong làng Phú Vinh đều gắn bó với cây tre, cây mây, am hiểu tất cả các thuộc tính của loại cây này. Cũng chính từ đó, nghề mây tre đan dần phát triển và trở thành nghề truyền thống của làng Phú Vinh.
Sau năm 1995, đất nước ta có những bước chuyển mình về kinh tế, xã hội, sản phẩm mây tre đan tại làng nghề Phú Vinh- Hà Nội lúc này không chỉ giới hạn ở phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn trở thành hàng hóa trao đổi giữa các khu vực, mẫu mã phong phú và đa dạng hơn giai đoạn trước. Với chất liệu là mây tre miền nhiệt đới mang nét đặc trưng vùng miền, sản phẩm mây tre đan không những được ưa chuộng trong nước mà bước đầu đã được chú ý ở thị trường nước ngoài.
Sau khi Mỹ bỏ cấm vận, nền kinh tế Việt Nam chuyển hướng sang mô hình kinh tế thị trường, sản phẩm thủ công mỹ nghệ trong đó có mây tre đan là một trong những mặt hàng có giá trị xuất khẩu cao, yếu tố thiết kế là cần thiết để nâng cao giá trị xuất khẩu của sản phẩm. Làng nghề thủ công từng bước tiếp cận với nhiều doanh nghiệp nước ngoài, có sự giao lưu văn hóa cũng như trao đổi thương mại thông qua các hội chợ, triển lãm.
Lúc này, để tăng tính thẩm mỹ của sản phẩm, nghệ nhân làng nghề kết hợp với các chuyên gia thủ công mỹ nghệ, các họa sĩ để tạo ra những sản phẩm được nâng cao chất lượng mẫu mã, với các kiểu dáng đa dạng hơn, cập nhật xu thế đương đại. Các nghệ nhân làng nghề Phú Vinh- Hà Nội thay vì sáng tạo mẫu theo lối cha truyền con nối như trước đây, đã tự học mỹ thuật để nâng cao trình độ thẩm mỹ, nhờ đó cải thiện mẫu mã sản phẩm của mình để đáp ứng thị trường. Giai đoạn này, ngoài họa tiết hoa văn truyền thống, họa tiết trang trí được bổ sung các kiểu tự do, họa tiết hình học, sản phẩm mây tre đan được chú trọng phát triển hơn về yếu tố thiết kế, đó là sự hài hòa giữa công năng và thẩm mỹ, nâng cao giá trị sử dụng sản phẩm, đáp ứng được những nhu cầu của khách hàng có gu thẩm mỹ, thích những sản phẩm đậm đà bản sắc nhưng cũng phải hữu dụng.
Trên tiêu chí ấy, ở làng nghề mây tre đan Phú Vinh, nhóm sản phẩm chao đèn được phát triển mạnh về mẫu mã hơn so với những sản phẩm chân dung tranh ảnh hay những loại sản phẩm truyền thống khác. Chao đèn là sản phẩm dễ tạo hình bởi kích thước vừa phải, hình khối có thể đơn giản hay phức tạp tùy thuộc vào không gian trưng bày. Nổi bật với nhóm sản phẩm chao đèn là nghệ nhân Nguyễn Văn Tĩnh của làng nghề Phú Vinh với rất nhiều giải thưởng uy tín.
Tuy làng nghề đan Phú Vinh cũng đã có những ý tưởng sáng tạo trong thiết kế sản phẩm mây tre theo xu hướng phát triển của thời đại nhưng để phát triển làng nghề mây tre đan hơn nữa thì Mây tre Đan Trà nghĩ làng nghề đan Phú Vinh cần có nhiều ý tưởng sáng tạo trong thiết kế sản phẩm mây tre hơn nữa. Dưới dây là một số gợi ý mà Mây tre Đan Trà muốn góp ý trong ý tưởng sáng tạo thiết kế sản phẩm mây tre:
Kết hợp vật liệu: Kết hợp mây tre với các vật liệu khác như da, vải, kim loại để tạo ra sự kết hợp độc đáo giữa vẻ đẹp tự nhiên của mây tre và tính chất hiện đại của các vật liệu khác.
Thiết kế đa năng: Tạo ra các sản phẩm mây tre có khả năng sử dụng đa năng, có thể biến đổi hoặc điều chỉnh để phù hợp với nhiều mục đích khác nhau. Ví dụ: ghế có thể gấp gọn thành bàn, thùng đựng có thể biến thành bàn đặt đồ.
Điểm nhấn màu sắc: Sử dụng màu sắc tươi sáng hoặc sắc nét để tạo điểm nhấn trong sản phẩm từ mây tre. Điều này có thể làm cho sản phẩm trở nên bắt mắt và thu hút hơn.
Thiết kế hình dáng độc đáo: Tạo ra các hình dáng không truyền thống và độc đáo cho sản phẩm từ mây tre. Ví dụ, bạn có thể tạo ra các sản phẩm có hình dáng hoa văn phức tạp hoặc các sản phẩm mang hình dáng của các động vật.
In hoa văn và hình ảnh: Sử dụng kỹ thuật in hoa văn hoặc hình ảnh lên sản phẩm từ mây tre để tạo ra sự thú vị và cá nhân hóa cho sản phẩm.
Tạo cấu trúc khác biệt: Thay đổi cấu trúc truyền thống của sản phẩm, ví dụ như tạo ra các sản phẩm có hình dáng gập xoắn, gắn các tấm mây tre theo hình thức không đối xứng để tạo cảm giác động đậy.
Kết hợp các kỹ thuật thủ công: Sử dụng các kỹ thuật thủ công như đan, thêu, hoặc thảo dược để tạo ra các điểm nhấn độc đáo và tăng thêm giá trị thẩm mỹ cho sản phẩm.
Sản phẩm thân thiện với môi trường: Thiết kế các sản phẩm từ mây tre có tính thân thiện với môi trường, có thể tái chế hoặc phân hủy sau khi sử dụng.
Thiết kế ánh sáng và bóng đèn: Tạo ra các sản phẩm có tích hợp ánh sáng hoặc bóng đèn LED, tạo nên hiệu ứng chiếu sáng thú vị và tạo không gian ấm cúng.
Tự chơi cấu trúc: Tạo ra các sản phẩm có khả năng tự chơi cấu trúc, tự động mở rộ hoặc gập lại theo một cơ chế độc đáo.
Trên thế giới, xu hướng phát triển bền vững, sử dụng vật liệu tự nhiên đang lên ngôi những năm gần đây để hạn chế chất thải công nghiệp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái, đe dọa sức khỏe con người, vật liệu mây tre trong thiết kế sản phẩm ngày càng được ưa chuộng.
Chủng loại sản phẩm từ vật liệu mây tre được mở rộng đa dạng hơn rất nhiều những năm trước và dần đi vào các thiết kế không gian kiến trúc, nội ngoại thất đến các sản phẩm trang trí ứng dụng, sản phẩm thời trang cho phái đẹp. Mây tre Đan Trà hy vọng những ý tưởng sáng tạo trong thiết kế sản phẩm mây tre tại làng nghề đan Phú Vinh sẽ giúp đưa những sản phẩm truyền thống của Việt Nam nâng tầm và vươn ra nhiều nước trên thế giới, xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh.
Nước ta còn có rất nhiều làng nghề mây tre đan truyền thống khác, có thể kể một vài làng nghề tiêu biểu như: Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến, Làng nghề mây tre đan Ninh Sở, Làng nghề mây tre đan Thạch Cầu, Làng nghề mây tre đan Ngọc Động,...