Ngành mây tre đan Việt Nam
Mây tre đan tại Việt Nam là một ngành nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống, dựa trên việc sử dụng hai nguyên liệu cơ bản là mây và tre. Nghệ nhân trong ngành này chuyên tạo ra các sản phẩm thủ công mỹ nghệ đa dạng, từ đồ da dụng thông thường đến các tác phẩm nghệ thuật phức tạp.
Sản phẩm từ các làng nghề mây tre đan Việt Nam đã có mặt tại 130 quốc gia mang lại doanh thu trung bình hơn 200 triệu USD mỗi năm, chiếm 14% giá trị xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ
Việt Nam hiện có 893 làng nghề chuyên về mây tre đan, đóng góp 24% tổng số làng nghề, trong đó gồm 647 làng nghề mây tre và 246 làng nghề đan cói, lục bình. Có khoảng 342.000 người nông dân tham gia vào quá trình sản xuất các sản phẩm này.
Theo Tổng cục Lâm nghiệp, năm 2019, doanh thu từ việc xuất khẩu các sản phẩm mây tre đan của Việt Nam đạt 474 triệu USD, tăng 44,4% so với năm 2018. Đây là nhóm sản phẩm có giá trị xuất khẩu cao nhất trong lâm sản không phải gỗ. Thị trường chính bao gồm Liên minh châu Âu (chiếm 31,44%), Mỹ (19,5%) và Nhật Bản (9,3%).
Các mặt hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam từ mây, tre đang tiềm năng chiếm tới 10%-15% thị phần toàn cầu.Mặt khác, một số quốc gia như Thái Lan, Đài Loan, Ấn Độ, Nga, Chile, Na Uy đang dần trở thành thị trường tiềm năng mới, mở ra nhiều cơ hội cho ngành mây tre đan của Việt Nam. Trong 6 tháng đầu năm 2020 kim ngạch xuất khẩu hàng mây tre cói thảm cả nước đạt gần 250,21 triệu USD, tăng 10,8% so với cùng kỳ năm trước.
Ngành mây tre đang trở nên phổ biến toàn cầu, đặc biệt trong nội thất và trang trí nhà. Nhờ sự quan tâm tăng về sản phẩm bền vững và thân thiện môi trường, mây tre đan đã thu hút người tiêu dùng và mở ra cơ hội kinh doanh cho các doanh nghiệp.
Ngành mây tre đan Việt Nam tự hào đã trải qua lịch sử hàng trăm năm. Lối sống bình dị, tự cung tự cấp cùng những nhu cầu phát sinh ngày càng nhiều mà cha ông ta đã tạo ra nhiều sản phẩm mây tre đan độc đáo. Điều này góp phần hình thành và phát triển thêm nhiều làng nghề với lượng sản phẩm vô cùng phong phú đa dạng. Nhiều làng nghề vẫn còn duy trì cho đến tận ngày nay.
Tiêu biểu phải kể đến làng nghề mây tre đan Chính Mỹ - hình thành từ cách đây hơn 200 năm, được vinh hạnh công nhận là làng nghề truyền thống vào năm 2007. Một số làng nghề mây tre đan lớn cung cấp lượng sản phẩm chủ chốt ra thị trường trong và ngoài nước cần nhắc đến như: Làng nghề Phú Vinh, Làng nghề Tăng Tiến, Làng nghề Ninh Sở,….
Hơn cả mong đợi, ngành mây tre đan Việt Nam đang duy trì ổn định và phát triển hơn bao giờ hết. Ngày nay, không chỉ có các làng nghề truyền thống, các doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng đã bắt tay vào công cuộc quảng bá và giao tận tay người tiêu dùng những sản phẩm mây tre đan chất lượng. Lượng sản phẩm tiêu thụ trong nước và xuất khẩu đang tăng dần đều, điều này một phần cũng nhờ vào xu hướng dịch chuyển từ lối sống nhanh sang lối sống xanh - sạch.
Những thành công gặt hái được đều nhờ đến một số thuận lợi mà ngành mây tre đan tại Việt Nam nhận được. Tận dụng được nguồn nguyên liệu tại chỗ là ưu thế đầu tiên của các làng nghề mây tre. Nguồn nhân lực lành nghề giá rẻ là điều kiện thứ hai tạo ra giá sản phẩm cạnh tranh hơn so với các nước xuất khẩu mây tre đan khác. Sản phẩm đa dạng về loại, nguyên liệu và mẫu mã tạo điều kiện thu hút nhiều sự chú ý của khách hàng đối với sản phẩm.
Tuy vậy, các làng nghề và doanh nghiệp vẫn còn gặp phải nhiều khó khăn và thách thức trong quá trình hoạt động. Khó khăn lớn nhất của các làng nghề và xưởng sản xuất mây tre đan là không đủ vốn, không đủ điều kiện để xây dựng cơ sở chuyên dụng cho việc sản xuất. Do thiếu mặt bằng sản xuất nên nhiều nhà xưởng vẫn còn mang tính chất tận dụng chứ chưa thành một hệ thống sản xuất quy củ. Điều này cũng phần nào ảnh hưởng đến chất lượng, năng suất của sản phẩm, cũng như đảm bảo thời gian giao hàng đúng hạn.
Lao động chủ chốt trong các làng nghề mây tre đan đều đang được trả công khá rẻ, chưa tương xứng với công sức và tay nghề họ đóng góp. Vậy nên nhiều thanh thiếu niên trong độ tuổi lao động không quan tâm đến công việc này, dẫn đến việc giữ gìn nghề mây tre đan và các làng nghề truyền thống gặp nhiều khó khăn.
Hơn thế nữa, định kiến về sản phẩm mây tre vẫn đang là hình ảnh tiêu cực về những sản phẩm chất lượng kém và có tuổi thọ ngắn. Chất liệu mây tre tuy có độ bền kém hơn gỗ nhưng chúng cũng có tuổi thọ lên tới 15- 20 năm. Và nhờ những cải tiến trong cách xử lý nguyên vật liệu và cải tiến kiểu dáng, mẫu mã không ngừng thì sản phẩm mây tre đan cần được nhìn nhận khác hơn.
Cùng với xu hướng sống xanh - sạch, ngành mây tre đan tại Việt Nam nói riêng và ngành mây tre đan trên toàn thế giới đang có nhiều khởi sắc. Mây tre Đan Trà hy vọng song song với việc khắc phục những khó khăn kể trên, ngành mây tre đan Việt Nam sẽ phát triển hơn nữa, được nhiều bạn bè quốc tế biết đến với thương hiệu “Made in Việt Nam” hơn nữa.
