Tìm hiểu về nghề truyền thống làm mây tre đan và đồ thủ công mây tre
Hiện nghề thủ công mây tre cũng đã có một chỗ đứng nhất định trên thị trường trong nước và quốc tế. Để hiểu rõ hơn về đồ thủ công mây tre cũng như nghề mây tre đan. Hãy cũng theo chân Mây tre Đan Trà khám phá về nghề này cũng như công việc của những nghệ nhân mây tre đan trực tiếp làm nên những sản phẩm thủ công này như thế nào nhé!
Khái quát chung về nghề làm mây tre đan
Nghề thủ công đan mây tre là một trong những nghề thủ công truyền thống của Việt Nam, được thực hiện bằng cách dùng các sợi tre, bẹ tre hoặc lục bình, sáp mây để đan thành các sản phẩm như giỏ, thùng, túi xách, nệm, đệm, vỏ chăn, rèm cửa, tranh tre, tấm lót… Nghề thủ công đan mây tre đã được truyền lại qua nhiều thế hệ và phát triển tại các vùng quê trên khắp cả nước Việt Nam, đặc biệt là ở các vùng ven biển và miền núi.
Quá trình đan mây tre bắt đầu bằng việc lựa chọn các loại tre tốt nhất, chất lượng nhất, sau đó thợ thủ công sẽ xử lý và phơi khô tre để sử dụng. Các sợi tre được đan với nhau theo từng kích cỡ và hình dạng khác nhau để tạo thành các sản phẩm có hình dáng và kích thước mong muốn. Thợ thủ công sử dụng các công cụ đơn giản như kim đan, kéo đan, dao cắt, móc đan để thực hiện quá trình đan mây tre,...
Những chiếc túi xách mây tre, túi cói, hộp mây tre,... không chỉ đơn thuần là những vật dụng hữu ích mà còn chứa đựng một phần tâm hồn và sự tinh tế từ người thợ. Sự độc đáo và tinh tế trong từng họa tiết đan lát thủ công không chỉ thể hiện sự tự hào về di sản văn hóa của từng cộng đồng, mà còn là biểu hiện của sự sáng tạo, sự hy sinh và tâm huyết từng chút một của nghệ nhân Việt. Đó chính là cái đẹp không chỉ ở bên ngoài mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về tinh thần và truyền thống văn hóa.
Nghề thủ công đan mây tre đòi hỏi sự khéo léo, kiên nhẫn và bền bỉ của người thợ thủ công. Sản phẩm đan mây tre không chỉ đẹp mắt, có giá trị thẩm mỹ cao, mà còn rất bền và có tính thẩm mỹ cao, thích hợp để sử dụng trong nhiều mục đích khác nhau như trang trí nhà cửa, văn phòng, quán cà phê, nhà hàng, khách sạn, resort, các địa điểm du lịch…
Nghề thủ công đan mây tre không chỉ là một nghề truyền thống quan trọng của Việt Nam, mà còn là một nghề làm giàu cho nhiều người dân ở các vùng quê. Các sản phẩm đan mây tre cũng được xuất khẩu sang các nước khác, góp phần đưa hình ảnh đất nước, văn hóa Việt Nam ra thế giới.
Mây tre đan không chỉ là một nghệ thuật mà còn là dấu ấn của sự kỳ diệu trong sự giao thoa giữa con người và thiên nhiên. Nó là hành trình truyền thống, kỷ niệm về những giá trị đẹp đẽ, là một sự hiện hữu và làm sống lại những ký ức quý báu về tình yêu và sự quan tâm đặt vào từng sợi mây đã và đang tồn tại đến ngày nay.
Sản phẩm mây tre truyền thống từ đồng bào dân tộc thiểu số
Ngành mây tre đan phát triển trên tiền đề là các làng nghề truyền thống nhỏ. Tuy vậy, ngày nay, rất nhiều làng nghề quy mô nhỏ đã bị mai một và biến mất. Mây tre Đan Trà đã tìm hiểu và cố gắng quảng bá một số sản phẩm nghề truyền thống hiếm hoi còn sót lại của đồng bào dân tộc Châu Mạ tại thành phố Bảo Lộc. Điển hình có thể kể đến như gùi mây tre, rổ mây tre, tấm thổ cẩm,...
Gùi mây tre
Những chiếc gùi đan tỉ mỉ được cụ ông K Nòng chăm chút vót tre và đan lát. Ông đã tạo ra rất nhiều mẫu gùi đan, từ đan kín đến đan thưa, từ kích thước to đến nhỏ gọn, có nắp hoặc không nắp, có quai đeo hoặc không,... Một số gùi còn được ông treo trên gác bếp để hun khói chống mối mọt và tạo màu đặc trưng cho chúng, điều này làm cho chất liệu mây tre sử dụng trong gùi được giảm độ ẩm và tăng độ dẻo dai hơn.
Gùi mây tre của ông K Nòng hoàn toàn làm từ chất liệu mây tre tự nhiên, có độ chắc chắn và độ bền cực kỳ lâu dài. Khi nhìn kỹ vào những chiếc gùi đan thủ công do người nghệ nhân cao tuổi làm ra, bạn có thể chắc chắn ngay sự khác biệt so với những chiếc gùi đan công nghiệp khác.
Dải thổ cẩm
Những người phụ nữ khéo tay tại đồng bào dân tộc thiểu số Châu Mạ, ngày thường làm những công việc nội trợ và đồng áng, khi rảnh họ còn làm thêm nghề đan thổ cẩm. Ban đầu chỉ để sử dụng trong gia đình, người thân,.. dần dần họ bán cho những người cần đến.
Những dải thổ cẩm được dệt trên khung gỗ nhỏ, được bàn tay của phụ nữ Châu Mạ làm thủ công tỉ mẩn từng làn chỉ và độ chắc chắn trên từng lần kéo.
Tuy đây là nghề truyền thống đã được họ truyền từ đời này sang đời khác, nhưng lớp trẻ sau này không còn mặn mà với nghề làm gùi và nghề dệt thổ cẩm nữa. Họ cho rằng dệt thổ cẩm rất tốn thời gian và thị trường có nhiều mẫu vải khác không những trông hiện đại hơn mà còn dễ sử dụng hơn. Đây là mối quan ngại cần được chính quyền quan tâm giải quyết tại địa bàn thành phố Bảo Lộc nói riêng và các địa phương có nghề truyền thống nói chung.
Những tấm thổ cẩm không chỉ thể hiện bàn tay khéo léo của người phụ nữ đồng bào dân tộc, mà nó còn chứa đựng tâm hồn và mắt thẩm mỹ của cả một dân tộc, một thế hệ con người. Tranh thổ cẩm, dải thổ cẩm,... là những món quà quý giá gửi tặng du khách nước ngoài đến với Việt Nam và với những người Việt ở nước ngoài luôn hướng đến quê nhà.
Sản phẩm thổ cẩm được ứng dụng rộng rãi trong trang trí nội thất và trong thời trang hiện đại. Những chiếc túi thổ cẩm không chỉ là vật dụng hàng ngày hữu ích của nhiều chị em, mà còn là hiện thân của giá trị tinh thần, mang bản sắc dân tộc quảng bá đi khắp mọi miền trên thế giới.
Mây tre Đan Trà hãnh diện khi được góp một phần công sức nhỏ trong công cuộc giữ gìn và phát triển các làng nghề truyền thống tại địa phương, nhất là nghề dệt thổ cẩm truyền thống.
Tiềm năng phát triển ngành mây tre đan
Nước ta có khoảng trên 1000 làng nghề mây tre đan nằm rải rác khắp cả ba miền Bắc – Trung - Nam, chiếm 24% tổng số các làng nghề trong cả nước. Ngành mây tre đan nước ta đang có đà tăng trưởng mạnh và mang nhiều tiềm năng phát triển dựa trên nhiều yếu tố thuận lợi như:
- Lực lượng lao động tay nghề cao và đông đảo với hơn 1000 thợ đang hoạt động trong các làng nghề và doanh nghiệp mây tre đan địa phương. Nguồn nhân lực chất lượng và ngày càng gia tăng này giúp cho số lượng sản phẩm mây tre sản xuất ra ngày càng ổn định và chất lượng tăng dần đều.
- Sản phẩm đa dạng về cả chủng loại và mẫu mã. Từ các nội thất cao cấp như bộ sofa mây, bàn mây, ghế mây đơn, giường mây, tủ mây,… đến những sản phẩm ứng dụng khác như rổ rá, khay sọt, thảm, đồ trang trí,… Chất liệu song mây tự nhiên cao cấp loại 1, loại 2,.. đến các chất liệu bình dân như lục bình, cói, sợi ngô, sợi chuối,… đều được tận dụng và tạo hình nên nhiều sản phẩm đa dạng.
- Nguồn nguyên liệu dồi dào nhờ áp dụng phương pháp canh tác tại chỗ khiến cho các làng nghề và doanh nghiệp mây tre đan chủ động được nguồn nguyên liệu, nhờ đó mà năng suất và chất lượng sản phẩm làm ra luôn được ổn định. Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới cũng là điều kiện thuận lợi cho việc canh tác các nguyên liệu như mây, tre, cói, lục bình,….
- Đầu ra ổn định cả trong nước và xuất khẩu nhờ xu hướng sử dụng nội thất mây tre tăng. Nước ta đã chứng kiến nhiều kết quả khả quan trong xuất khẩu sang thị trường châu Âu và Mỹ (70% tổng kim ngạch xuất khẩu mây tre đan)
Những yếu tố trên là tiền đề để ngành mây tre đan tại nước ta có một lịch sử phát triển từ hàng trăm năm nay và tiềm năng để phát triển lâu dài hơn nữa trong tương lai.
